Όσα δεν ξέρετε και πρέπει να μάθετε.
Ο ρόλος του κυνηγού-διαχειριστή, πρέπει να διαχειρίζεται το φυσικό πλούτο με σοφία και πρωτίστως να γνωρίζει τη βιολογία και τις συνήθειες των θηραματικών ειδών. Στην προκειμένη, αυτές του λαγού… Οι λαγοί έχουν το εξής βιολογικό φαινόμενο: ο πληθυσμός τους έχει διακυμάνσεις. Πέρα από τις εποχιακές διακυμάνσεις, είναι γεγονός ότι ένας πληθυσμός είναι αδύνατο να παραμένει σταθερός κατά τη διάρκεια του έτους. Άλλος θα είναι το Μάιο, άλλος το Σεπτέμβριο και διαφορετικός κατά την έναρξη του χειμώνα.
Επίσης, ο πληθυσμός τους παρουσιάζει διακυμάνσεις ανά έτη με περιοδικό κύκλο τεσσάρων ή δέκα χρόνων. Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι το φαινόμενο αυτό οφείλετε στις αγγειακές κηλίδες ή σε ασθένειες. Το σίγουρο είναι ότι επικρατεί ένας μηχανισμός αυτό-ρύθμισης του πληθυσμού.
Περιττώματα
Ο λαγός εκκρίνει δύο είδη περιττωμάτων: το πρώτο είδος αφορά στα κλασικά περιττώματα που προέρχονται από το παχύ έντερο, ενώ το δεύτερο είδος αφορά στα περιττώματα που εκκρίνει από τα εντερικά τυφλά. Πρέπει να τονιστεί ότι οι ουσίες που περιέχει το δεύτερο είδος, είναι οι πολλές βιταμίνες και πρωτεΐνες με αποτέλεσμα ο λαγός να τα ξανατρώει ώστε να επανακτήσει την ενέργεια που του λείπει. Το σημαντικό είναι ότι όταν υπάρχει έλλειψη αυτών των βιταμινών, στους μικρούς λαγούς αυτό είναι μοιραίο. Ενώ στα ενήλικα και μεγάλα ζώα, έχουμε φαινόμενα όπως τριχόπτωση ή ενδεχομένως σπασμούς.
Πλένεται ο λαγός;
Υπάρχει η φήμη ότι ο λαγός…νίβεται. Δηλαδή πλένεται. Μία φήμη που δεν ισχύει βέβαια και θα εξηγήσω το λόγο. Το ζώο αυτό ορισμένους αδένες που θα έπρεπε να έχει στα πόδια του, δεν τους έχει. Γι’ αυτό για να αφήσει τα ίχνη του, τα οποία τα ικανά λαγόσκυλα ακολουθούν, τρίβει τις παρειές του προσώπου με τα πόδια του, τα οποία αποκτούν έντονη οσμή από τους αδένες που βρίσκονται σε εκείνο το σημείο.
Στη συνέχεια, από την οσμή που αποκτά από τους συγκεκριμένους αδένες, σημαδεύει τα μονοπάτια που κινείται για να μπορεί αργότερα να τα αναγνωρίσει με την οξύτατη όσφρησή του και να γυρίσει πίσω. Τα όρια της χωροκράτειας, της περιοχής δηλαδή που προστατεύει από ομοειδή του άτομα, περιβάλλονται με ένα υγρό που εκκρίνεται από αδένες που βρίσκονται στη βάση της ουράς όταν ο λαγός κάθεται στη γνωστή του θέση, στα πίσω του πόδια.
Αναπαραγωγή
Ο λαγός είναι είδος πολυγαμικό. Η αναλογία των φύλων, αρσενικού προς θηλυκού στη φύση, είναι 1 προς 3. Η αναπαραγωγή του είναι περίπλοκη διαδικασία και δεν απαντάται σε πολλά θηλαστικά. Η περίοδος ζευγαρώματος αρχίζει τον Ιανουάριο και γι’ αυτό και στις 10 του ιδίου μήνα λήγει η κυνηγετική περίοδος και ολοκληρώνεται το Σεπτέμβριο.
Η περίοδος εγκυμοσύνης διαρκεί 40 έως 46 ημέρες, τα νεογνά όμως γεννιούνται κάθε 30 με 35 ημέρες. Με το μηχανισμό αυτό, ο λαγός καταφέρνει να εκμεταλλεύεται στο μεγαλύτερο βαθμό την αναπαραγωγική περίοδο και να πραγματοποιεί 4 με 5 γέννες το χρόνο, από 1 έως 4 μικρά τη φορά. Ο μεγαλύτερος αριθμός των μικρών παρατηρείται στο μέσο της περιόδου και από μάνες μέσης ηλικίας.
Χαρακτηρισμός νεογνών
Τα μικρά γεννιούνται με τα μάτια τους ανοιχτά, φέρουν τρίχωμα και είναι ικανά να περπατήσουν μόλις λίγες ώρες μετά τη γέννησή τους. Σε αντίθεση βέβαια με τα μικρά του κουνελιού και του αγριοκούνελου που γεννιούνται με τα μάτια κλειστά και χωρίς τρίχωμα.
Η περίοδος του θηλασμού τους διαρκεί περίπου ένα μήνα. Επίσης αξιόλογο είναι ότι τα νεογνά δεν τοποθετούνται όλα σε μία φωλιά. Αντιθέτως, το καθένα τοποθετείται μόνο του σε απόσταση 20 έως 30 μέτρων μακριά από τα υπόλοιπα και μάλιστα η θηλυκή τα καλεί για να τα θηλάσει με χαρακτηριστικούς ήχους.
Πληθυσμός και διακυμάνσεις
Οι διακυμάνσεις του πληθυσμού των λαγών θα λέγαμε ότι είναι μηχανισμοί αυτό-ρύθμισης του είδους και μάλιστα οι ορμόνες παίζουν πρωτεύοντα ρόλο. Ορισμένα φυτικά είδη, όπως είναι το τριφύλλι και η βρώμη, ανάλογα αν επικρατεί ή όχι ξηρασία, περιέχουν αντίστοιχα σε μεγάλη ή μικρή ποσοστά χημικές ουσίες που έχουν οιστρογόνο και γονοτοτρόπο δράση. Έτσι παρατηρούμε σε περιόδους μεγάλης ξηρασίας να μειώνεται ο πληθυσμός του λαγού, εξαιτίας της επίδρασης αυτών των χημικών ουσιών.
Στον αντίποδα, στην περίπτωση που αυξηθούν πάρα πολλοί οι λαγοί σε μια περιοχή, ανταγωνίζονται έντονα μεταξύ τους για την τροφή και το ζωτικό τους χώρο και παθαίνουν ορμονικές διαταραχές όπως στρες. Έτσι παρατηρούμε μαζικούς θανάτους από ασθένειες διαφόρων ειδών, όπως ηπατίτιδες μέχρι γαστρεντερίτιδες. Απλά και μόνο για να ρυθμιστεί ο πληθυσμός και να μη καταναλωθούν οι πόροι του βιότοπού τους. Δηλαδή μιλάμε για ένα μηχανισμό αυτό-ρύθμισης.
Δεν… λαγοκοιμάται
Όταν ο λαγός κινδυνεύει, μένει ακίνητος στο γιατάκι του και ουδέποτε… «λαγοκοιμάται»! Εγκαταλείπει δε, τη φωλιά μόνο όταν ο κίνδυνος βρίσκεται πολύ κοντά του. Φυσικά μένει με ανοιχτά τα μάτια αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι κοιμάται. Απλά όλες οι αισθήσεις του εκείνη τη στιγμή είναι σε εγρήγορση και τεταμένες και με την παραμικρή ευκαιρία θα προσπαθήσει να φύγει όσο το δυνατόν πιο γρήγορα για να αποφύγει τον κίνδυνο.
Επιπλέον, ο λαγός λόγω της περιφερειακής τοποθέτησης των ματιών του, έχει μεγάλη γωνία ορατότητας. Όμως η όρασή του προς την μπροστινή κατεύθυνση είναι περιορισμένη. Για το λόγο αυτό, δεν αντιλαμβάνεται τον κυνηγό όταν στέκεται ακίνητος. Γι΄ αυτό συμβουλεύω τους λαγοκυνηγούς να έχουν υπομονή όταν ο λαγός περνάει από το καρτέρι.
Οι εχθροί του
Οι εχθροί του είναι πάρα πολλοί. Όλα τα σαρκοφάγα θηλαστικά, ο λύκος, η αλεπού, η αγριόγατα, το κουνάβι, η νυφίτσα, καθώς και τα αρπακτικά πουλιά, όπως ο αετός, τα γεράκια, καθώς και αρκετά νυχτόβια όπως ο μπούφος. Δεν αναφέρουμε τον κυνηγό μέσα σε αυτούς, καθώς καρπώνεται τον τόκο του κεφαλαίου που λέγεται πληθυσμός του λαγού εντός πάντα των πλαισίων της σωστής διαχείρισης.
Επίσης δεν μπορούμε να μην αναφέρουμε ότι απειλείται από την υποβάθμιση των βιοτόπων και τον άνανδρο λαθροθήρα. Επιπτώσεις εκπαίδευσης του σκύλου εντός παραγωγικής περιόδου Η εκγύμναση των λαγόσκυλων κατά την αναπαραγωγική περίοδο, έχει αρνητική επίδραση στον πληθυσμό του λαγού. Αν τα λαγόσκυλα εξασκούνται και καταδιώκουν μία έγκυο θηλυκιά για αρκετή ώρα, αυτή λόγω του στρες και της κούρασης υπάρχει μεγάλη περίπτωση να αποβάλλει.
Επίσης πολλοί εκτροφείς έχουν την κακή συνήθεια να εκπαιδεύουν τα σκυλιά τους τη νύχτα. Μέγιστο λάθος, καθώς ο λαγός θηλάζει τα μικρά του τη νύχτα και αν αρχίσει η καταδίωξη από τα σκυλιά, αναγκάζεται να απομακρυνθεί από αυτά και να απομακρύνει επίσης και τον κίνδυνο.
Το αποτέλεσμα είναι τα μικρά να παραμείνουν αρκετές ώρες νηστικά και να αρχίσουν να μετακινούνται από τη θέση τους για να βρουν τροφή, ψάχνοντας τη μητέρα τους και να εκτίθενται σε κίνδυνο φυσικά. Οι νεαροί λαγοί μέχρι και τριάντα ημερών περίπου, μόλις αντιληφθούν κίνδυνο λουφάζουν και είναι εύκολο να συλληφθούν.
Αλλά ακόμη και αν ξεσηκωθούν και τρέξουν θα είναι εύκολο για ένα λαγόσκυλο να τους πιάσει. Για τους παραπάνω λόγους η εκπαίδευση-εκγύμναση των σκύλων κατά την αναπαραγωγική περίοδο επιδρά αρνητικά στους πληθυσμούς του λαγού. Χρειάζεται σύνεση και περιορισμός σε αυτά που προβλέπει ο νομοθέτης. Είναι περισσότερο ηθικό το ζήτημα και λαγοκυνηγοί θα πρέπει να περιοριστούν σε ειδικούς χώρους, οι οποίοι υπάρχουν και είναι καθορισμένοι από τη Δασική υπηρεσία σε συνεργασία με τους Κυνηγετικούς Συλλόγους.
Μερικοί κυνηγοί θα αναρωτιόντουσαν «και τι θα γίνει με το σκύλο μου που δεν θα εκπαιδεύεται τόσους μήνες;». Κατανοώντας την αναγκαίοτητά τους μεν, θα ήθελα να τους παροτρύνω δε, να σέβονται όσο το δυνατό περισσότερο τους τρεις βασικούς μήνες (Μάρτιο, Απρίλιο, Μάιο) της αναπαραγωγής.
Ας δέσουμε για λίγο τα σκυλιά μας, ας περιορίσουμε τις εξόδους μας ή τουλάχιστον ας κινηθούμε στα όρια που προβλέπει ο νομοθέτης. Αν και ομολογώ ότι τώρα τελευταία παρατηρώ αρκετούς εκπαιδευτές που σέβονται τα προαναφερθέντα. Βλέπω ότι οι περιφραγμένοι χώροι εκγύμνασης γνωρίζουν άνθηση.
Δεν παύω να πιστεύω όμως ότι όλοι μας σκεφτόμαστε τη δική μας ικανοποίηση παρά την εκγύμναση του σκύλου. Μας λείπει το κυνήγι εκείνους τους μήνες και βρίσκουμε διάφορες διεξόδους να εκτονωθούμε και να ικανοποιηθούμε. Θα λέγαμε λοιπόν ότι ο λαγοκυνηγός-διαχειριστής, οφείλει να γνωρίζει αρκετά καλά το είδος που θηρεύει, να παίρνει μόνο τον τόκο και όχι όλο το κεφάλαιο και πρωτίστως να σέβεται, να προσέχει για να έχει.
